Billy-sous-Mangiennes of Billy-les-Mangiennes (spreekt uit Biejie, twee ll is een j, zoals in maillot!) ligt 4 km stroomopwaarts van het dorp Loison.
Het was lange tijd de hoofdstad van het kanton. Het gebouw op het plein getuigd nog van deze rijke geschiedenis. Zo ook het gebouw van de gendarmerie in de Rue des Juifs met het opschrift “sêreté publique” oftewel de gendarmerie.
Met z’n 380 inwoners (135 huishoudens) is het dorp aanmerkelijk groter dan Loison, maar ook hier lag de bloeiperiode vóór de belle époque. In 1793 kende Billy 1000 inwoners en het aantal groeide tot 1237 inwoners in 1851. Mogelijk is de bouw van de hoogovens (les hauts fourneaux) daar een verklaring voor. Na 1851 nam het aantal gestadig af. Vooral de eerste wereldoorlog vroeg zijn tol.
Het dorp is groot genoeg om het grote aantal inwoners van weleer te huisvesten, maar nu staat het merendeel leeg. Er staan 25 huizen te koop volgens mijn informant, een sympathieke bejaarde boer van ver in de 80. Maar het merendeel van de leegstaande panden vervalt en is de moeite van het verkopen niet meer waard. Wat resteert, zijn veel grote herenhuizen, maisons de maîtres, die onherroepelijk hebben toebehoord aan de notabelen uit de welvarende tijd van Billy-sous-Mangiennes.
Er zijn nog 2 boerderijen over en zoals de boer mij vertelde is dat een groot verschil met de 42 boeren die in zijn jeugd nog de melk leverden in het dorp.
Nu is er geen werkgelegenheid meer in de nabije omgeving en de meeste inwoners werken in Luxemburg of België.
Billy kent geen gîte of chambres d’hôtes. Het dorp oogt arm en heeft geen toeristische uitstraling.
In het Château Renard heeft zich een Nederlander gevestigd met zijn collectie klassieke auto’s. Het château heeft niet de uitstraling van een château naar heeft meer weg van een groot herenhuis, maar wel met een hele grote schuur voor de auto verzameling.
Lavoir au Gué
De gerestaureerde wasplaats van Billy is de moeite van het bezoeken waard. Jammer genoeg is hij altijd gesloten en het venster aan de achterkant zo vervuild dat we niet meer naar binnen kunnen kijken. De sleutel is weliswaar te verkrijgen bij de burgemeester, maar die is niet altijd te vinden. In de lavoir is ook een permanente expositie over de geschiedenis van de wasplaatsen.
Gebouwd in 1857, met meerdere bassins voor spoelen en wassen en met een ‘lanterneau (dak met ‘louvre latten voor de ventilatie). Buiten een groot egayoir, een bassin om het vee te laven en te koelen. Er is een speciale autoroute uitgezet naar de wasplaatsen van Billy-sous-Mangiennes / Saint-Pierrevillers / Arrancy-sur-Crusnes.
L’église St. Loup
De kerk, Église Saint-Loup, is bijzonder. Van oorsprong een romaanse kerk, gebouwd in 1771 en gerestaureerd in de 20e eeuw. Van de buitenkant geen schoonheid en uitermate slecht onderhouden, terwijl op de oude ansichtkaarten de kerk er verfrissend en licht uitziet.
Binnen overvalt eerst de somberheid, alles is donker en verweerd. Maar dan wordt je langzaam de schoonheid gewaar. Vooral het houtwerk van het koor en de preekstoel en de alom tegenwoordige muur- en plafondschilderingen.
Batterie de Duzey
7 km ten oosten van Billy ligt in het bos van Warphemont de batterie de Duzey. Vanuit deze stelling werd ‘Langer Max’, het 380 mm kanon van de Duitsers, op het front en de stad Verdun afgevuurd. Borden geven een goede omschrijving van de situatie op deze historische plaats. Ter plaatse zijn wandelingen van 3, 6 of 12 km zijn uitgezet.
Zie ook: L’étang du haut fourneau en kraanvogels
