Het loopt tegen elf uur, ik ben laat. Vlug een jas aan en op weg naar Place de l’Artillerie, waar het nationale monument staat. Het is een groot monument.

Een sokkel van vier meter hoog met de namen van de gevallenen in de Eerste Wereldoorlog, la Grande Guerre, en daarbovenop een beeld van ook minstens vier meter hoog. Een engel die we herkennen aan de grote vleugels die tot op de enkels komen en het krullende engelenhaar dat onder een helm uit komt, omringd door een lauwertak.

De engel, met een engelengezicht met mannelijke trekken, draagt een maliënkolder. Iets wat we niet direct verwachten bij een beeld ter herinnering aan de Eerste Wereldoorlog. In zijn linkerhand een lauwerkrans. Zijn rechterhand ondersteunt het hoofd van de stervende soldaat. De stervende heeft geen helm op want de helm staat op het hoofd van de engel. De stervende Franse soldaat, een poilu, met zijn typische slipjas en omwikkelde onderbenen heeft zijn linkerhand op zijn borst gelegd. Zijn rechterhand omvat nog steeds het geweer. Trouw aan het vaderland tot de laatste snik.

Het opschrift aan de voorkant van de sokkel luidt: Stenay à ses heros morts pour la France 1914-1918. De andere drie panelen vermelden in totaal 142 namen van gevallenen. Dertien daarvan zijn burgerslachtoffers. Aan een kant zijn op de basis van de sokkel de negentien namen van de gevallenen in de Tweede Wereldoorlog 1939-1945 gegraveerd.

Het is veertien juli, de nationale feestdag in Frankrijk en dan herdenken we het begin van de Franse Revolutie in 1789, die begon met de bestorming van de Bastille, de gevangenis in Parijs. Het werd het einde van het koninkrijk van de Lodewijken. De nieuwe federale staat was een feit. Veertien juli werd de nationale feestdag om de vrijheid te vieren en de eenheid van het volk te benadrukken. De Marseillaise werd vanaf 14 juli 1795 het nationale volkslied. Het was het lied van het leger uit Straatsburg maar werd door de troepen uit Marseille gezongen bij hun intocht in Parijs. En quartoze juillet werd een dag om hen die vochten voor onze vrijheid te gedenken en om de gedachte aan de republiek levend te houden.

Ik ben net op tijd. Het plaatselijke dweilorkest, onder leiding van de directeur van de muziekschool, is gekleed in witte overhemden en zwarte colberts en speelt dit keer treurmuziek. Na het eerste nummer soleert de directeur op zijn trompet met een aan the last post verwant nummer. Dichter bij het monument staat, keurig in het gelid en in uniform met zilverkleurige helmen, de twaalfkoppige jeugdbrandweer onder leiding van een reeds gedecoreerde sergeant. Voor het monument staan de hoogwaardigheidsbekleders. De burgemeester staat klaar mijn zijn sjerp om. De sjerp hangt als altijd weer deels onder zijn jasje in plaats van er keurig overheen. Hij wordt, geaccompagneerd door twee vertegenwoordigers van de anciens combattants van wie een met negen eretekens op zijn colbert. De andere vertegenwoordiger van de anciens combattants heeft geen decoratie en kennen we als een van de laatste directeuren van de sinds enkele jaren gesloten ijzergieterij. Het geheel wordt geflankeerde door twee vertegenwoordigers van de gendarmerie in officieel uniform. De een staat strak in het gelid met gepoetste schoenen, atletisch figuur en witgehandschoende handen strak langs zijn lichaam, de ander wat moeizamer in zijn te strakke jasje. Iets meer naar rechts staan acht afgevaardigden van de L’association des porte-drapeaux. Het is de vereniging van vaandeldragers. Vrijwilligers dragen de oude vaandels van de anciens combattants bij belangrijke patriottische gebeurtenissen. Verder is er een twintigtal toeschouwers en tussen alles door loopt onze lokale journalist driftig met zijn fototoestel.

Tromgeroffel. De vaandels gaan omhoog en een jongeman van de jeugdbrandweer brengt de burgemeester het bloemstuk. Geeloranje gerbera’s met een rood-wit-blauw lint zonder tekst waar de plaatselijke bloemist opvallend de sticker van zijn winkel op heeft geplakt. Het is altijd goed om te laten weten dat je hofleverancier bent. De burgemeester en de “anciens combattants” leggen het bloemstuk aan de voet van de sokkel terwijl de twee gendarmes strak salueren. Het orkest geeft de eerste tonen van het nationale volkslied, de Marseillaise. Het is misschien niet uit volle borst maar het wordt toch goed meegezongen. Alle aanwezigen kennen de tekst. Dan begeeft eenieder zich naar de rand van de weg. De burgemeester schudt de handen van de mensen met de vaandels en voegt zich vervolgens bij hen. De jeugdbrandweer komt er keurig achter staan. Het defilé kan beginnen.

In de verte zien we de eerst rode auto om de hoek verschijnen, de vaandels worden weer gehesen, de gendarmes salueren, muziek zwelt aan. Daar is de eerste auto, een rode Renault Kangoo, de commandowagen van de brandweer. Dan de grote brandweerauto. Groot is hier wel een beetje klein vergeleken met de echte grote brandweerauto’s. Hij wordt gevolgd door de brandweerauto van hetzelfde formaat en deze heeft een waterreservoir. ‘Sapeurs-pompiers de la Meuse’ staat op de zijkant van de wagens. Dan komt een Renault bus met een boot van drie meter, daarachter een ambulance voor gewondenvervoer en een Berlingo onderhoudsauto. Het defilé wordt afgesloten met een ambulance voor reddingswerk en gewondenvervoer, met de opdruk ‘vehicle service routiers’. Zeven rode voertuigen van de plaatselijke brandweer zijn de trots van onze stad. De muziek zwijgt, de gendarmes gaan op de plaats rust, de vaandels worden gestreken, de burgemeester schudt handen.

En daarmee komt een einde aan onze jaarlijkse herdenking op quatorze juillet. Gezamenlijk lopen we naar het salle de fête, de stadsfeestzaal, aan de overkant van de straat. Op lange tafels in U-vorm is een gôuter amicale klaargezet. Flessen Coca-Cola, Fanta, rosé en witte wijn wachten met de schalen met zoutje op de deelnemers van de ceremonie. De jeugdbrandweer neemt discreet op de stoelen langs de muur plaats en laat zo de tafels voor de genodigden vrij. Tijdens het samenzijn worden verschillende brandweerlieden gedecoreerd en gefeliciteerd met het behalen van speciale diploma’s. De sapeur-pompiers zijn goed voorbereid bij ons, een bemoedigende dag.

’s Avonds kijken we op de televisie naar het jaarlijkse concert Parijs onder de Eifeltoren. En om elf uur ’s avonds knalt het vuurwerk over Parijs. Voor onze vrijheid.